Ελάτε μαζί μας για μια επίσκεψη στα διυλιστήρια της ΟΥΛΕΝ στο Γαλάτσι. Το φράγμα Μαραθώνα και τα διυλιστήρια αποτελούν μεγαλεπήβολο έργο εκμοντερνισμού, που σφράγισε την περίοδο 1926-1932 και έλυσε ολοκληρωτικά το πρόβλημα υδροδότησης της πρωτεύουσας.

Και ποιος δεν πήγε με το σχολείο του επίσκεψη στις εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ στο Γαλάτσι; Ακόμη θυμάμαι την μεγάλη πισίνα με τους πίδακες του νερού! Τότε, την «Υδάτων» την ξέραμε σαν ΕΕΥ (Ελληνική Εταιρεία Υδάτων) και οι παλιότεροι σαν ΟΥΛΕΝ ή επί το λαϊκότερο «ΓΙΟΥΛΕΝ»…

Μεγάλη υπόθεση το Νερό για την Παλιά Αθήνα. Η έλλειψή του ταλάνιζε για δεκαετίες τους προγόνους μας. Η απότομη έλευση εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων μετά την καταστροφή του 1922, έκανε το θέμα ύδρευση της πρωτεύουσας επιτακτικότερο. Έτσι, η αμερικανική εταιρεία ΟΥΛΕΝ ξεκίνησε το 1926 ένα μεγαλόπνοο για την Ελλάδα μας έργο: Την κατασκευή του φράγματος της λίμνης του Μαραθώνα. Το έργο ολοκληρώθηκε στην τελική του μορφή το 1931 και από το 1932 έπαψαν οι Αθηναίοι να λένε το νερό… νεράκι!

Το ρεπορτάζ που ακολουθεί, είναι της εφημερίδας «Βραδυνή» και γράφτηκε το 1932 από το δημοσιογράφο Δημήτρη Καλλονά. Είμαι σίγουρος ότι η αναλυτική  περιγραφή της επίσκεψης που ακολουθεί, θα θυμίσει σε πολλούς αναγνώστες  εκείνη την παλιά σχολική επίσκεψη στο δροσερό Γαλάτσι…

«Με τα αλλεπάληλα κρούσματα τύφου που εσημειώθησαν στας Αθήνας επανήλθεν εις την ημερησίαν διάταξιν το ζήτημα της καθαριότητας του νερού της «Γιούλεν».

Συζητήσεις διάφοροι διεξάγονται από των στηλών του τύπου και ακούγονται διάφοροι απόψεις σχετικώς με τα αίτια ή καλλίτερα με τας εστίας των μικροβίων της φοβεράς αυτής ασθενείας.

Η Εταιρεία Υδάτων ισχυρίζεται ότι ο τύφος δεν οφείλεται εις το νερό της λίμνης του Μαραθώνος, το οποίον διυλίζεται επί τη βάσει της τελευταίας λέξεως της επιστήμης, αλλά εις τα διάφορα φρέατα από τα οποία υδρεύονται αι απομεμακρυσμέναι συνοικίαι των Αθηνών.

Και δια να αποδείξη τον ισχυρισμόν της αυτόν η Εταιρεία «Γιούλεν» διέταξε την ενέργειαν ελέγχου εις τα περισσότερα φρέατα των συνοικιών. Εκ του ελέγχου αυτού προέκυψεν ότι τα εννέα δέκατα των πηγαδιών των συνοικιών δεν είναι μόνον απλώς ακατάλληλα προς ύδρευσιν αλλά είνε επικίνδυνα δεδομένου ότι μέσα εις το νερό των πηγαδιών αυτών υπάρχουν εκατοντάδες εστιών παθογόνων μικροβίων.

Επί τη ευκαιρία αυτή η «Βραδυνή» εσκέφθη να δώση εις τους αναγνώστας της –μακράν των προκαταλήψεων βέβαια- μίαν ιδέαν του τρόπου με το οποίον η Εταιρεία Υδάτων ενεργεί την διύλισιν, την αποστείρωσιν και την απολύμανσιν, αν θέλετε του νερού της λίμνης του Μαραθώνος από την οποίαν υδρεύεται προ πολλού η πρωτεύουσα.

Πως γίνεται το φιλτράρισμα:

Ο πρώτος κατά σειράν σταθμός του νερού της λίμνης του Μαραθώνος είνε το υδρόμετρον. Αμέσως μετά το νερό εισέρχεται εις μίαν δεξαμενήν 41Χ41 εις την οποίαν γίνεται ο αερισμός του νερού με 100 ειδικούς  πίδακας. Το νερό της λίμνης που έρχεται από 35 μέτρα βάθος είνε φυσικόν να έχη κάποιαν οσμήν. Αυτήν την οσμήν λοιπόν αφαιρεί η δεξαμενή-αεριστήρ. Το νερό τινάζεται δι’ υδραυλικής πιέσεως εις ύψος πλέον των δύο μέτρων εις τρόπον ώστε να αερίζεται πλήρως. Επιβάλλεται δηλαδή σ’ ένα είδος «αεροφιλτραρίσματος».

Από την δεξαμενήν αυτήν του αερισμού το νερό δια των τριών τμημάτων σωληνώσεων περνάει εις μίαν δεξαμενήν εις την οποίαν λαμβάνει την ανάλογον ποσότητα αμμωνίας και αμέσως έπειτα εις τας χημικάς δεξαμενάς όπου λαμβάνει πάλιν την ανάλογον ποσότητα του θειικού αργυρίου (στύψις).

Από την δεξαμενήν των χημικών ουσιών το νερό περνάει αμέσως εις τον λεγόμενον θάλαμον αναμίξεως, ένα είδος δεξαμενής που χωρίζεται με διάφορα τοιχώματα εις τρόπον ώστε το νερό να κάνει διάφορα ζιγκ-τζακ και να χτυπιέται στα τοιχώματα. Κατ’ αυτόν τον τρόπον γίνεται τελεία η ανάμιξις του νερού με τας χημικάς ουσίας, την αμμωνίαν δηλαδή και το θειικόν αργύριον.

Μετά το «χτύπημα» αυτό το νερό κατευθύνεται εις τον θάλαμον της χλωριάσεως. Εδώ πλέον γίνεται η πραγματική απολύμανσις δια την καταπολέμησιν των τυχόν ευρισκομένων εστιών μικροβίων.

Αφού γίνει η χλωρίασις το νερό περνά από τας δεξαμενάς της καθιζήσεως, όπου γίνεται η καταστάλαξις τη βοηθεία της στύψεως. Εις επικουρίαν της στύψεως έρχεται αρκετή ποσότης ειδικής λεπτής άμμου και χαλικιών που μεταφέρονται ειδικώς από την Μύκονον.

Εις τας δεξαμενάς της καθιζήσεως το νερό παραμένει περί τας 4 ώρας και περισσότερον ακόμη αναλόγως της εισερχομένης ποσότητος.

Μετά την καθίζησιν το νερό απηλλαγμένον πλέον των ξένων ουσιών και της λάσπης κατευθύνεται εις τα κυρίως διυλιστήρια, στα μηχανήματα δηλαδή όπου γίνεται το τελειωτικόν φιλτράρισμα.

Από εδώ και πέρα το νερό είνε πλέον έτοιμο προς διανομήν, ελεύθερο από κάθε ξένην ουσίαν και κάθε επικίνδυνον εστίαν μικροβίων. Συσσωρεύεται εις την μεγάλην δεξαμενήν του διυλισμένου ύδατος και από εδώ διοχετεύεται εις τους σωλήνας που τροφοδοτούν την πρωτεύουσαν.

Δέον να σημειωθή ότι εν ή περιπτώσει διαπιτωθή εκ της εξετάσεως ότι και μετά την τελευταίαν διαδικασίαν δεν έχουν καταστραφή όλαι αι οργανικαί ουσίαι από το νερό που πρόκειται να διανεμηθή γίνεται και δευτέρα χλωρίασις τούτου, προ της διοχετεύσεως του εις τους σωλήνας της διανομής.

Ήδη ευρίσκονται εις λειτουργίαν δέκα διυλιστήρια το καθ’ ένα από τα οποία φιλτράρει κατά μέσον όρον 5.700 κυβικά μέτρα ημερησίως. Το ποσόν του διυλιζομένου σήμερον ύδατος εις τας εγκαταστάσεις της «Γιούλεν» ανέρχεται εις 35.000 κυβικά μέτρα. Το ποσόν τούτο όμως δύναται να αυξηθή αναλόγως των αναγκών της πόλεως. Φθάνει μέχρι των 56.000 κυβικών μέτρων.

Όλα αυτά τα μηχανήματα και αι δεξαμεναί βρίσκονται σ’ ένα ωραιότατο κτήμα στην «Ευμορφοκλησιά». Ένα θαυμάσιο κτιριακό συγκρότημα υψώνεται εκεί που φέρει την σφραγίδα της Αμερικανικής λιτότητος αλλά συγχρόνως και της τελειότητος που χαρακτηρίζει όλα τα έργα των Αμερικανών. Επί πλέον η Εταιρεία έχει φυτεύσει εις το κτήμα 17.000 δένδρα.

Η καθαριότης –η απόλυτος καθαριότης- είνε το πρωταρχικόν στοιχείον και η τάξις και η μεθοδικότης το συμπλήρωμα των όρων υπό τους οποίους λειτουργούν τα διυλιστήρια της Εταιρείας Υδάτων. Εκτός των διυλιστηρίων, αι εγκαταστάσεις αυταί περιλαμβάνουν μικροβιολογικόν εργαστήριον όπου γίνονται οι πειραματισμοί της αναπτύξεως των μικροβίων, χημικόν εργαστήριον δια την χημικήν εξέτασιν του νερού και την παρασκευήν των χημικών ουσιών των αναγκαίων δια την απολύμανσιν, και μηχάνημα παραγωγής απεσταγμένου ύδατος. Όλα τα μηχανήματα κινούνται δι’ υδραυλικής πιέσεως και εκπροσωπούν την τελευταίαν λέξιν της επιστήμης.

Ας σημειωθή ότι τοιαύτες εγκαταστάσεις διυλίσματος του συστήματος των διυλιστηρίων της Ευμορφοκλησιάς δεν υπάρχουν εις καμμίαν ευρωπαικήν πόλιν. Τώρα μόλις εισάγεται το σύστημα αυτό εις μερικάς πόλεις της Γερμανίας. Ακόμη και τα περίφημα διυλιστήρια της Αλεξανδρείας υστερούν κατά πολύ του συστήματος της Ελληνικής Εταιρείας Υδάτων.

Δια να εννοήση κανείς την τελειότητα του εν λόγω συστήματος αρκεί να σημειωθή ότι υπάρχει ακόμη ειδικό μηχάνημα το οποίον ειδοποιεί το προσωπικόν πότε ένα διυλιστήριον είνε ακάθαρτο. Εν τοιαύτη περιπτώσει δι’ ειδικής πιέσεως καθαρίζεται το εν λόγω διυλιστήριον αμέσως.

Η εγκατάστασις των διυλιστηρίων εστοίχισεν περί τα 400.000 δολλάρια.

Δια να εννοήση τέλος κανείς καλλίτερα την σημασίαν της εγκαταστάσεως αρκεί να σημειώσωμεν ότι ενώ το νερό των πηγαδιών της Βουλιαγμένης αναπτύσσει κατά εικοσιτετράωρον 17.100 αποικίας μικροβίων, το νερό της Εταιρείας Υδάτων κατά το ίδιον χρονικόν διάστημα δεν αναπτύσσει πλέον των 3 αποικιών όταν το ανώτατον επιτρεπόμενον όριον δεν πρέπει να υπερβαίνει τας 100 αποικίας».