Σήμερα Παρασκευή θα επισκεφθώ ένα ιστορικό παλαιοβιβλιοπωλείο στο Μοναστηράκι. Το «Ερατώ» στην οδό Θησείου 9: σπάνιες εκδόσεις, χάρτες, γκραβούρες… Ο Γιώργος Παπαδάτος είναι ο ιδρυτής και ψυχή του πολιτιστικού αυτού χώρου που λειτουργεί και ως χώρος συνάντησης και επικοινωνίας για ανθρώπους του πνεύματος και του πολιτισμού.

Βγαίνω από το μετρό στο Μοναστηράκι, με κατεύθυνση τον Άγιο Φίλιππο και την οδό Άστιγγος, για να φτάσω στην Θησείου. Αποφεύγω την κεντρική είσοδο του «Γιουσουρούμ» και την Πανδρόσου. Με ενοχλεί όλο αυτό το μοντέρνο συνονθύλευμα αγαθών που δεν έχει καμία σχέση με την Παλιά Αθήνα. Κατεβαίνω την Ερμού που διατηρεί ακόμη το χρώμα της. Είναι 10 πρωί και ο ήλιος καίει.

Στρίβω στην πλατεία Αβησσυνίας. Ούτε ένας πελάτης, έτσι για σεφτέ! Οι λιγοστοί παλαιοπώλες που απέμειναν κινούνται ράθυμα, με εμφανή αμηχανία. Τολμώ μια φωτογράφηση.

-Τα χάλια μας φωτογραφίζεις κύριος;! Πετάγεται μια «παλιά καραβάνα».
-Πως πάει; τον ρωτώ. Κάθε μέρα έτσι;
-Έτσι και χειρότερα. Κάνουμε κρα να δούμε πελάτη!
-Και τα Σαββατοκύριακα το ίδιο;
-Τα Σαββατοκύριακα μαζεύεται πιο πολύ κόσμος, κυρίως δικοί μας, αλλά και η πλατεία γεμίζει περιστασιακούς «παλαιοπώλες». Άντε να επιβιώσεις και να βγάλεις το νοίκι, 900 Ευρώ παρακαλώ για μια τρύπα!

Όλη  η πλατεία είναι γεμάτη από μια ακαλαίσθητη σήμανση με ασβέστη και αρίθμηση, προφανώς για να ξέρει ο καθένας την θέση του και να μην έχουμε άλλα παρατράγουδα. Το όλο σκηνικό θυμίζει Καραγκιόζη στην πιο κιτς έκδοσή του…

Καταφεύγω στην «Ερατώ» και το ατμοσφαιρικό της περιβάλλον. Ο Γιώργος Παπαδάτος με υποδέχεται ευγενικά και προσπαθεί να καταλάβει το σκοπό της επίσκεψής μου. Interview για ιστοσελίδα! Πρωτόγνωρα πράγματα!

Μάθημα ιστορίας

Και το μάθημα ιστορίας αρχίζει: Ο Γιώργος Παπαδάτος είναι αυτό που τόσο σπάνια συναντάς όταν βγαίνεις να ψωνίσεις. Ξέρει τόσο καλά την δουλειά του που μπορεί για κάθε βιβλίο, ακόμη και στο πιο σκονισμένο ράφι, να σου πει την ιστορία του, τα χαρακτηριστικά της εποχής κατά την οποία εκδόθηκε και τις πιο σημαντικές ή ασήμαντες ίσως λεπτομέρειες που το συνοδεύουν. Ζωντανός θησαυρός για κάθε σοβαρό συλλέκτη.

-Τα βιβλία του 18ου Αιώνα για την Αθήνα είναι τα πιο ακριβά και δυσεύρετα. Είναι γραμμένα από φιλέλληνες ταξιδιώτες που αποτύπωσαν τις εμπειρίες τους σε ξένες, φυσικά, εκδόσεις, πολλές φορές συνοδευόμενες από χαλκογραφίες,  που θεωρούνται οι φωτογραφίες της τότε εποχής και που δίνουν μια πλήρη εικόνα του πώς ήταν τότε η πόλη μας.

Από το 1820 και μετά αρχίζουν δειλά και οι δικές μας εκδόσεις στο Ναύπλιο, την Αίγινα και κυρίως την Ερμούπολη. Η θεματολογία είναι παρμένη κυρίως από την επανάσταση του ’21. Συνοδεύονται από χαρακτικά και είναι πολύτιμες πηγές γνώσης. Ταυτόχρονα εδραιώνονται και τα πρώτα ονόματα ιστορικών, κυρίως, συγγραφέων, όπως του Λάμπρου, του Πολυζωίδη και του Παπαρρηγόπουλου, που τροφοδοτούν με τα έργα τους τον εκδοτικό κόσμο.

100 χρόνια μετά έχουμε πλέον πλούσια λαογραφική ιστορία για την Αθήνα, αφού οι Αθηναιογράφοι πληθαίνουν και η χρήση της φωτογραφίας έχει ωριμάσει...   
-Υπάρχει συλλεκτικό ενδιαφέρον για αντικείμενα από τα χρόνια της Παλιάς Αθήνας;

-Όχι μόνο υπάρχει, αλλά διαρκώς και μεγαλώνει. Μάλιστα έχει εδώ και καιρό διαμορφωθεί ένας ισχυρός κύκλος μεγάλων συλλεκτών όπως και  ένας μεγαλύτερος, που τα βλέπει σαν επένδυση ή καμιά φορά και σαν μέσο επίδειξης! Με αρκετούς συλλέκτες είναι χαρά να συνεργάζεσαι. Είναι πολύ μορφωμένοι και κατατοπισμένοι για την χρονική περίοδο που τους ενδιαφέρει και ζητούν συγκεκριμένα έργα.

Οι παλαιοβιβλιοπώλες του Μοναστηρακίου

-Πόσοι παλαιοβιβλιοπώλες υπάρχουν στο Μοναστηράκι;

-Οι αμιγείς παλαιοβιβλιοπώλες δεν ξεπερνούν τους 30. Υπάρχουν φυσικά πολλοί περισσότεροι που, εκτός από βιβλία, πουλάνε και διάφορα άλλα αντικείμενα. Δυστυχώς δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να φτιάξουμε έναν σύλλογο παλαιοβιβλιοπωλών, συμπληρώνει με εμφανές παράπονο.

-Κύριε Παπαδάτο, το Διαδίκτυο έχει επηρεάσει την αγορά και το επάγγελμά σας;

-Ήταν ποτέ δυνατόν να μην το επηρεάσει; Μπέστε στις διευθύνσεις του abebooks.com, .uk, .fr, .de να δείτε τι γίνεται. Ο παράδεισος κάθε βιβλιοσυλλέκτη! Σ’εμάς, κάποια παλαιοβιβλιοπωλεία έχουν τη δική τους ιστοσελίδα. Τίποτε συλλογικό…

Η ενδιαφέρουσα συζήτησή μας διακόπτεται· μπήκε πελάτης. Βγάζω την φωτογραφική μου μηχανή. Την ώρα που είμαι έτοιμος να φωτογραφήσω το εξώφυλλο της Νέας Διαθήκης κατά το Βατικανό χειρόγραφο, που εκδόθηκε στο Λίβερπουλ το 1902 σε μετάφραση του Αλέξ. Πάλλη, ο κύριος Παπαδάτος μου φωνάζει από το γραφείο του:
-Ολόκληρος θρησκευτικός πόλεμος ξέσπασε στην Αθήνα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου αυτού. 13 άτομα σκοτώθηκαν! Αιματοβαμμένο βιβλίο…

-Κύριε Γιώργο σας ευχαριστώ γι’ αυτή μας τη συνομιλία.